"Οι εθνικοί δρυμοί"- "Εξερευνητές στο δάσος" (Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης)

Εργασία της μαθήτριας  Μπακουσλάρι Χριστίνας

Η Ελλάδα λόγω της γεωγραφικής της θέσης (σταυροδρόμι τριών βιογραφικών περιοχών), της μεγάλης ποικιλίας κλιματικών συνθηκών, του γεωλογικού υπόβαθρου και της γεωμορφολογίας (έντονο ανάγλυφο, κοιλάδες, κατακερματισμός ακτών, νησιά) παρουσιάζει- σε σχέση με την έκτασή της μεγάλη βιοποικιλότητα. Η ελληνική φύση χαρακτηρίζεται από πλούσια χλωρίδα και πανίδα, ενδημικά είδη, αντιπροσωπευτικούς βιότοπους, ιδιαίτερους φυσικούς και γεωμορφολογικούς σχηματισμούς και τοπία μοναδικής ομορφιάς. Αυτή η αξία χρειάζεται ιδιαίτερες προσπάθειες για να διατηρηθεί και να προστατευθεί.

Θεσμική προστασία των περιοχών .

Η ανάγκη προστασίας της ελληνικής φύσης αναγνωρίσθηκε και εκφράσθηκε με την κήρυξη του πρώτου Εθνικού Δρυμού στον Όλυμπο το 1938. Πριν από αυτό, οι προσπάθειες για την προστασία της φύσης περιοριζόταν σε νομοθετικά μέτρα, κυρίως στα πλαίσια της δασικής νομοθεσίας .

Η έννοια της προστασίας της φύσης στην Ελλάδα ακολούθησε την πορεία των προηγμένων χωρών του κόσμου, με τη θέσπιση προστατευόμενων περιοχών και την αντιμετώπισή τους ως περιοχών ‘απαγορευμένων’ για τον άνθρωπο.

Η πρακτική αυτή εγκαταλείπεται στην πορεία, υπακούοντας στα διδάγματα της διεθνούς εμπειρίας δίνοντας τη θέση της στη διαχείριση των περιοχών προστασίας, με στόχο την ανάπτυξη του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου σε συνάρτηση με τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Ο Νόμος Πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος, περιέχει ιδιαίτερο κεφάλαιο για την προστασία της φύσης και του τοπίου, όπου δίνει τη δυνατότητα θεσμοθέτησης προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες κατηγοριοποιούνται σε :



1. Περιοχές Απόλυτης Προστασίας της Φύσης.

2. Εθνικά Πάρκα.

3. Προστατευόμενοι Φυσικοί Σχηματισμοί.

4. Προστατευόμενα Τοπία και Στοιχεία του Τοπίου.

5. Περιοχές Οικοανάπτυξης.



Διατήρηση της ποικιλότητας τοπίων και της βιολογικής ποικιλότητας σε επίπεδο οικοσυστημάτων εκτός προστατευόμενων περιοχών.

Η διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας και της ποικιλότητας τοπίων αποτελεί βασικό σκοπό της εθνικής πολιτικής για τη φύση.

Οι γενικοί στόχοι συμβάλλουν σημαντικά σε αυτήν. Κρίνεται όμως αναγκαίο να υπάρξουν επίσης παρεμβάσεις που θα αφορούν οικοσυστήματα (δασικά,υγροτοπικά, εσωτερικών νερών, θαλάσσια, αστικά και

περιαστικά) και τοπία, τα οποία έχουν ιδιαίτερη αξία (γεωμορφολογική, αισθητική, πολιτιστική, ιστορική).

Προστασία, αποκατάσταση και διαχείριση φυσικών πόρων.

Το έδαφος και το νερό είναι σημαντικοί φυσικοί πόροι, η διατήρηση, αποκατάσταση και προστασία των οποίων είναι αναγκαία και για τη γενικότερη

διασφάλιση της διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και

διατήρηση του δυναμικού ανάπτυξης μιας περιοχής. Η διάβρωση των εδαφών, η ερημοποίηση και η υφαλμύρωση των υπογείων νερών αποτελούν σημαντικά προβλήματα η αντιμετώπιση των οποίων απαιτεί μακροχρόνιο σχεδιασμό και σχέδια δράσης.



Στην Ελλάδα έχουν κηρυχθεί δέκα περιοχές ως Εθνικοί δρυμοί:

Στην Ελλάδα η οριοθέτηση Εθνικών Δρυμών, δηλαδή περιοχών φυσικού πλούτου προστατευμένων από κανονισμών του κράτους είναι χαρακτηριστικό που ξεκίνησε να εδραιώνεται από την δεκαετία του 1950. Το φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας χαρακτηρίζεται από έντονες εναλλαγές οικοσυστημάτων και βιότοπων. Σχεδόν το 5% της ελληνικής ακτογραμμής αποτελείται από οικολογικά ευαίσθητους υγροβιότοπους, κυρίως σε περιοχές που βιώνουν την ραγδαία ανάπτυξη του τουρισμού.

· Εθνικός δρυμός Ολύμπου

· Εθνικός δρυμός Πάρνηθας

· Εθνικός δρυμός Παρνασσού

· Εθνικός δρυμός Αίνου Κεφαλληνίας

· Εθνικός δρυμός Σουνίου

· Εθνικός δρυμός Οίτης

· Εθνικός δρυμός Λευκών Ορέων (Σαμαριάς)

· Εθνικός δρυμός Πίνδου (Βάλια Κάλντα)

· Εθνικός δρυμός Πρεσπών

· Εθνικός δρυμός Βίκου Αώου



Οι εθνικοί δρυμοί της Ελλάδας ως ειδική κατηγορία χρήσης γης έχουν θεσμοθετηθεί πριν γίνουν γνωστές στη χώρα μας οι έννοιες και τα προγράμματα χωροταξίας. Αυτό αποτελεί ένα αρνητικό σημείο στην προσπάθεια ανάπτυξης των εθνικών δρυμών.

Τους εθνικούς δρυμούς τους βλέπαμε μέχρι πριν από λίγα χρόνια σαν απομονωμένες νησίδες του φυσικού χώρου με απαγορευτικές δραστηριότητες. Πράγματι οι δρυμοί προϋποθέτουν, ενονόματι, της προστασίας τους περιορισμούς και απαγορεύσεις που συχνά εμφανίζουν και προκαλούν αντιδράσεις των άμεσα θιγόμενων κατοίκων της περιοχής. Η ένταξη όμως των εθνικών δρυμών σ' ένα αποτελεσματικό χωροταξικό σχεδιασμό βοηθάει την προστασία και ανάπτυξη τους, αφού ληφθούν υπόψη οι περιορισμοί προστασίας και ταυτόχρονα ερευνηθούν όλα τα πλεονεκτήματα για τους κατοίκους από την παρουσία του δρυμού στην περιοχή τους.

Για την αποτελεσματική προστασία των οικοσυστημάτων των δρυμών γίνεται μια ενδοχωροθέτηση. δηλαδή μια δημιουργία ζωνών με διάφορο βαθμό και ένταση χρήσης των περιοχών.



Διαχείριση φυσικών περιοχών

Ο σεβασμός του ανθρώπου προς το περιβάλλον μέσα στο χρόνο έχει περάσει από διαδοχικά στάδια βαθμού εκτίμησης προς αυτό.

Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας και ο προσδιορισμός νέων οικονομικών αξιών δημιούργησε ένταση στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, ενώ ταυτόχρονα κυριάρχησε η αντίληψη ότι οι πόροι αυτοί ήταν και άφθονοι και ανεξάντλητοι.

Οι κοινωνικές όμως ανακατατάξεις και η δραματική μείωση του άφθονου και ανεξάντλητου των πόρων δημιούργησαν νέες θεωρήσεις και αναθεωρήσεις στην αντιμετώπιση της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. Έτσι δημιουργήθηκε μια νέα αντίληψη σχετικά με τη διαχείριση των φυσικών πόρων. Την τακτική της εξόφλησης αντικατέστησε η θεωρία «της αριστοποίησης της κατανομής στο χώρο και στο χρόνο», έτσι που το σχήμα " διατήρηση - προστασία" να γίνεται ολοένα και πιο κυρίαρχος στόχος της διαχείρισης και εκμετάλλευσης των πόρων

Η χώρα μας δεν αποτέλεσε εξαίρεση στην εξαντλητική και συχνά αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων. Έτσι αποψιλώθηκαν δάση, εκμηδενίστηκαν φυσικά σύνολα.



Δασικό περιβάλλον και αναψυχή

Τα δάση και οι δασικές εκτάσεις προσφέρονται ιδιαίτερα για την ικανοποίηση των αναγκών του σύγχρονου ανθρώπου σε αναψυχή. Ο προγραμματισμός όμως και η μελέτη των χώρων αυτών αναψυχής απαιτεί την ορθολογική διαχείρισή των συγκεκριμένων εκτάσεων για την εκπλήρωση του σκοπού αυτού.

Η αναψυχή που γίνεται μέσα στα δάση ονομάζεται δασική αναψυχή και είναι μέρος της υπαίθριας αναψυχής.

Η καταλληλότητα του φυσικού περιβάλλοντος για αναψυχή κρίνεται πάντοτε σε σχέση με μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, εξαρτάται όμως από μία σειρά παραγόντων όπως το κλίμα, την ύπαρξη ανοικτών χώρων, την κλίση του εδάφους, την τοπογραφική διαμόρφωση, τη φύση του εδάφους, την παρουσία του νερού και οι οποίοι έχουν καθοριστική σημασία για τις περισσότερες δραστηριότητες αναψυχής.

Το κλίμα για παράδειγμα και γενικά οι καιρικές συνθήκες επηρεάζουν τις περισσότερες δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής. Οι περισσότερες επίσης δραστηριότητες απαιτούν ανοικτούς χώρους μέσα ή κοντά στο δάσος.

Εκτός από τους παραπάνω παράγοντες μεγάλη σημασία, από πλευράς προσέλκυσης ή όχι δραστηριοτήτων αναψυχής, έχουν και ορισμένοι άλλοι παράγοντες που έχουν σχέση με τη συγκρότηση του ίδιου του δάσους, όπως η ηλικία των δένδρων, η ποικιλότητα των ειδών που κάνει συνήθως το δάσος πιο ελκυστικό για αναψυχή και οι ιδιότητες του δάσους να προστατεύει από ενοχλήσεις, θορύβους και δυσμενείς καιρικές συνθήκες.

Για την καταλληλότητα των ελληνικών δασών για αναψυχή σημασία έχει και η μικρή σχετικά απόστασή τους από τα αστικά κέντρα και η ύπαρξη χώρων ιστορικού , θρησκευτικού ή αρχαιολογικού ενδιαφέροντος μέσα ή κοντά σε όλα σχεδόν τα δάση και τις δασικές εκτάσεις.

Τα δάση τα οποία προσφέρονται για αναψυχή ταξινομούνται σε διάφορες κατηγορίες όπως : τα αισθητικά δάση, οι εθνικοί δρυμοί, τα περιαστικά δάση κ.λπ..


Δικτυογραφία

http://www.penna.gr/bizarre/5992-apo-poy-piran-to-onoma-tous-oi-megalyteroi-dromoi-tis-athinas

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF_%CE%B4%CF%81%CF%85%CE%BC%CE%BF%CE%AF_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82