2. Εξελίξεις ως τις αρχές του 6ου αι. 3. Η πάλη της Ορθοδοξίας με τις αιρέσεις και την αρχαία θρησκεία.

Πηγή: Ελληνικός Πολιτισμός

Περίληψη

Κατά τον 4^ο και 5^ο αι. το Βυζαντινό κράτος αντιμετώπισε πολλά προβλήματα. Η γη συγκεντρώθηκε στα χέρια λίγων γαιοκτημόνων, ενώ βαρύτατοι φόροι βάραιναν το λαό. Οι επιθέσεις των γερμανικών φύλων αντιμετωπίστηκαν με επιτυχία στο ανατολικό τμήμα, όπου ιδρύεται και το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. Το κράτος στηρίζοντας ηθικά και υλικά την εκκλησία στράφηκε κατά των αιρέσεων. Οι σημαντικότερες ήταν: ο Αρειανισμός, ο Νεστοριανισμός και ο Μονοφυσιτισμός, ο οποίος διαδόθηκε στις ανατολικές επαρχίες της αυτοκρατορίας. Οι Μονοφυσίτες για να απαλλαγούν από την καταπίεση του κράτους δέχτηκαν την αραβική κατάκτηση. Το Βυζαντινό κράτος στράφηκε και κατά της αρχαίας ελληνικής θρησκείας με εξαίρεση τον αυτοκράτορα Ιουλιανό, ο οποίος προσπάθησε να επαναφέρει, χωρίς επιτυχία, την αρχαία θρησκεία. Την περίοδο αυτοί καταστρέφονται πολλά αρχαία μνημεία, ναοί, αγάλματα ενώ υπήρχαν και ανθρώπινα θύματα, όπως η φιλόσοφος Υπατία. Με τον Θεοδόσιο Α’ καταργούνται οι ολυμπιακοί αγώνες και επιβάλλεται η χριστιανική θρησκεία ως επίσημη θρησκεία του κράτους. Εκπρόσωποι της χριστιανικής διανόησης αναδεικνύονται οι: Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος Νύσσης, Γρηγόριος Ναζιανζηνός και Ιωάννης Χρυσόστομος.

Σημαντικοί αυτοκράτορες: Ιουλιανός (361-363), Θεοδόσιος Α΄ (379-395), Θεοδόσιος Β΄ (408-450), Ζήνων (474-491), Αναστάσιος (491-518), Ιουστίνος Α΄ (518-527)

αίρεσις (αιρούμαι= επιλέγω):ελεύθερη επιλογή ή άλλη ερμηνεία της χριστιανικής διδασκαλίας

Ø  αιρέσεις: παρεκκλίσεις από την ορθή (επίσημη) χριστιανική διδασκαλία (Ορθοδοξία).

Ø  Οικουμενικές Σύνοδοι: προσπάθεια αντιμετώπισης των αιρέσεων από την Εκκλησία και το Κράτος.

         →  Χρονογραμμή: Οι μεγαλύτερες αιρέσεις