Παρασκευή 27 Μαρτίου 2015

"ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΚΟΖΑΝΗΣ" (ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ)



Το παιχνίδι από τα αρχαιότερα χρόνια υπήρχε σαν τρόπος διασκέδασης και ψυχαγωγίας για όλα τα παιδιά. Επίσης ήταν πάντα μία ευκαιρία για τα παιδιά  -εκτός από τον τομέα της ψυχαγωγίας- και ένας τρόπος για να αναπτύσσουν τη σκέψη τους, να μαθαίνουν να συνεργάζονται ομαδικά, να επικοινωνούν, όπως επίσης και να αναπτύσσουν διάφορες δεξιότητες μέσα από τα παιχνίδια που έπαιζαν στις αλάνες στις, αυλές των σπιτιών τους, στις πόλεις και τα χωριά. Ας  δούμε λοιπόν τα παιχνίδια με τα οποία τα παιδιά περνούσαν δημιουργικά τον χρόνο τους  κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, γιατί σίγουρα δεν είχαν PlayStation και άλλα τέτοια ηλεκτρονικά παιχνίδια, όπως συνηθίζουν τα περισσότερα παιδιά σήμερα να παίζουν.

Ένα από τα παιχνίδια που θα αναφερθούν είναι το σημερινό ποδόσφαιρο. Το παιχνίδι αυτό τα παιδιά το ονόμαζαν μπάλα και παιζόταν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο όπως σήμερα (δηλαδή ίσο αριθμό παικτών και στις δύο ομάδες και ίδιους κανονισμούς). Η μόνη διαφορά είναι το γεγονός πως σε αντίθεση με τις σημερινές ωραίες δερμάτινες μπάλες τα παιδιά τότε έπαιζαν με αυτοσχέδιες μπάλες από κουρέλια ή από την φούσκα του γουρουνιού.

Οι μπίλιες:  Οι βώλοι (μπίλιες) παίζονταν ως εξής:  κάθε παιδί είχε στα χέρια του έναν βώλο και πετώντας τον με τον αντίχειρα προς την μεριά των άλλων βώλων προσπαθούσε να τους πετύχει. Όταν πετύχαιναν τον βώλο, τον έπαιρναν για δικό τους.

Ο χιονοπόλεμος:   Το παιχνίδι αυτό συνηθίζουμε να το παίζουμε ακόμα και σήμερα τα παιδιά, όμως παλιά έφτιαχναν ολόκληρα αναχώματα για να προστατευτούν από τις μπάλες που έρχονταν προς το μέρος τους. Το παιχνίδι αυτό ήταν το καλύτερο για τα παιδιά όταν χιόνιζε. Κάθε παιδί έφτιαχνε μπάλες από χιόνι και τις πετούσε προς τα άλλα παιδιά για να τα πετύχει.

Το μαντήλι: Ήταν ένα από τα αγαπημένα των παιδιών της προηγούμενης εποχής. Το μαντήλι παιζόταν με τον εξής τρόπο:  τα παιδιά που μετείχαν στο παιχνίδι αρχικά χάρασσαν έναν μεγάλο κύκλο και άφηναν 5-6 μέτρα απόσταση από τον κάθε κύκλο που παρατάσσονταν η κάθε ομάδα. Κάθε παιδί από την κάθε ομάδα είχε έναν αριθμό που του είχαν δώσει πριν το παιχνίδι. Στον κύκλο μέσα καθόταν ένα παιδί το οποίο κρατούσε το μαντήλι στο χέρι του. Όποιον αριθμό φώναζε αυτό το παιδί έρχονταν που είχε τον αριθμό και έπρεπε να πιάσει το μαντήλι και να γυρίσει πίσω στην γραμμή της ομάδας του. Αν το άλλο παιδί τον προλάβαινε ο πόντος πήγαινε στην άλλη ομάδα.

Ο λαβύρινθος: Παιχνίδι με δύο παράλληλες γραμμές που απείχαν 20-30 εκ. και ήταν χαραγμένες στο έδαφος. Τα παιδιά πετούσαν βώλους με τον αντίχειρα και έπρεπε ο βώλος να κάνει την διαδρομή, χωρίς να βγει από τις γραμμές αυτές.

Το σκι (γλίστρα):   Ένα ακόμα παιχνίδι που παίζονταν, όταν χιόνιζε, ήταν και το σκι ή αλλιώς γλίστρα. Τα παιδιά έφτιαχναν με ξύλα αυτοσχέδιες σανίδες και με αυτές ανέβαιναν σε απότομες χιονισμένες πλαγιές και κατέβαιναν την πλαγιά πάνω στη σανίδα. Επίσης είχαν 2 ξύλα σαν  κουπιά, για να ελέγχουν την πορεία της σανίδας τους.

Το κουτσό:   Κατά κάποιο τρόπο έχει διασωθεί ως τις μέρες μας. Τα παιδιά ζωγράφιζαν ένα τετράγωνο και το χώριζαν σε 4 γραμμές στη συνέχεια πετούσαν μία μικρή πετρούλα την οποία την μετακινούσαν με το πόδι κάνοντας κουτσό. Για να  κερδίσουν, έπρεπε κάνοντας κουτσό με το ένα πόδι, να μην πατούν ανάμεσα στις γραμμές.


Η μακριά  γαϊδούρα:  Ήταν παιχνίδι όπου ένα παιδί στεκόταν όρθιο και στην πλάτη του ακουμπούσαν τέσσερα άλλα, κρατώντας την κοιλιά του προηγούμενου, ενώ ένας φύλακας προσπαθούσε να πιάσει τα παιδιά της άλλης οµάδας που προσπαθούσαν να ανέβουν στην πλάτη τους ή αυτά που είχαν ανέβει και πατούσαν τα πόδια τους στο έδαφος, για να αλλάξουν ρόλους οι οµάδες.

Ο λύκος:  Στον λύκο υπήρχαν 2 ομάδες από τις οποίες n µία βρίσκονταν σε έναν σχηματισμένο  στο έδαφος κύκλο και έβγαινε κάνοντας κουτσό για να πιάσει και να χτυπήσει τα άτοµα της άλλης οµάδας, που
προσπαθούσαν να τους πιάσουν. Όταν φώναζαν τη λέξη αλλαγή αυτοί που ήταν μέσα  στον κύκλο  πατώντας και στα δύο τους πόδια έτρεχαν και κυνηγούσαν για να πιάσουν τα άτοµα της άλλης οµάδας  που έπρεπε με τη σειρά τους να τρέξουν για να µπουν στον κύκλο.

Το τζαμί :  Το παιχνίδι αυτό για να παιχτεί χρειαζόταν 4 παιδιά. Τα παιδιά χωρίζονταν σε 2 ομάδες και έστηναν 6 κεραμίδια στη σειρά για να στήσουν έναν μικρό πύργο. Η πρώτη ομάδα καθόταν
πίσω από τα κεραμίδια και η δεύτερη ομάδα στεκόταν κάποια μέτρα μπροστά από τον πύργο τα παιδιά της δεύτερης ομάδας προσπαθούσαν με τη μπάλα να  γκρεμίσουν τον πύργο με τα κεραμίδια.  Όταν κάποιο παιδί έριχνε τα  κεραμίδια    με τη μπάλα, τότε οι δύο ομάδες σκορπίζονταν στον χώρο.  Η μία ομάδα προσπαθεί  να  κάψει τους παίκτες της δεύτερης χτυπώντας τους με τη μπάλα, η άλλη προσπαθεί να ξαναβάλει τα κεραμίδια πίσω  στην αρχική θέση τους, ώστε να ξανασχηματιστεί ο πύργος, δηλαδή το Τζαμί.  Εάν προλάβει η δεύτερη ομάδα και κατασκευάσει τον πύργο πριν καούν όλοι οι παίκτες της κερδίζει ένα πόντο. Ο παίκτης που θα βάλει το τελευταίο κεραμίδι του πύργου φωνάζει  «Τζαμί»  και τελειώνει το πρώτο παιχνίδι. Αν η πρώτη ομάδα κάψει  τους παίκτες της δεύτερης πριν  να φτιάξουν τον πύργο τότε η πρώτη ομάδα παίζει σαν δεύτερη. Η ομάδα που θα πάρει τους περισσότερους πόντους κερδίζει. Το παιχνίδι αυτό παίζεται μέχρι σήμερα από τα παιδιά.

Κρυφτό:    Το κρυφτό είναι το πιο κλασικό παιχνίδι το οποίο παίζεται ακόμα και στις μέρες μας . Στο παιχνίδι είναι ένα παιδί το οποίο τα φιλάει μέχρι έναν αριθμό και οι υπόλοιποι τρέχουν και κρύβονται. Ο φύλακας όταν βρει έναν άλλον παίκτη τρέχει πίσω στο σημείο το οποίο ορίστηκε από όλους και πηγαίνει και λέει το όνομα του ενώ οι υπόλοιποι παίκτες πηγαίνουνε και λένε (φτου ξελευθερία ).


Το πατίνι:   Το πατίνι είναι ένα δίτροχο όχημα χωρίς μηχανή, χωρίς πεντάλ και χωρίς σέλα ή άλλο κάθισμα, στο οποίο ο οδηγός στέκεται όρθιος τοποθετώντας το ένα πόδι του στον πεπλατυσμένο άξονα που ενώνει τους δυο τροχούς ενώ με το άλλο δίνει ώθηση με συνεχείς παλινδρομικές κινήσεις εκκρεμούς ώστε να μετακινηθεί το όχημα.


Δεν περνάς κυρά Μαρία:  Πιάνονται απ' το χέρι και σχηματίζουν κύκλο, ενώ ένα κορίτσι απ' τα μεγαλύτερα, η κυρά-Μαρία, στέκεται στη μέση. Αρχίζουν να γυρίζουν γύρω γύρω και τραγουδούν, ενώ η κυρά-Μαρία προσπαθεί να περάσει ανάμεσά τους.
-Πού θα πας κυρά-Μαρία, δεν περνάς, περνάς!Χ2
-Θε να πάω εις τους κήπους δεν περνώ, περνώ!Χ2
-Τι θα κάνεις εις τους κήπους δεν περνάς, δεν περνάς
-Τι θα κάνεις εις τους κήπους δεν περνάς, περνάς!
-Θα μαζέψω 2 βιολέτες δεν περνώ, δεν περνώ
-Θα μαζέψω 2 βιολέτες δεν περνώ, περνώ!
-Τι θα κάνεις τις βιολέτες δεν περνάς, δεν περνάς
-Τι θα κάνεις τις βιολέτες δεν περνάς, περνάς!
-Θα τις δώσω της καλής μου δεν περνώ, περνώ!Χ2
-Και ποια είναι η καλή σου δεν περνάς, δεν περνάς !Χ2
-Η καλή μου είν' (η Ελένη π.χ.) δεν περνώ, περνώ!Χ2

Μόλις ακούσει τ' όνομά του το κορίτσι που ανέφερε η κυρά-Μαρία, φεύγει απ' τον κύκλο και μπαίνει στη μέση και τότε είτε γίνεται αυτό κυρά-Μαρία και το παιχνίδι συνεχίζεται έτσι είτε στέκεται στο πλάι της κυρά-Μαρίας, που συνεχίζει ν' αναφέρει σε κάθε επανάληψη του τραγουδιού κι από μια φιλενάδα της, ώσπου δε μένουν πια αρκετά κορίτσια, για να σχηματίσουν κύκλο κι έτσι το παιχνίδι τελειώνει.
                 
«Λύκε λύκε είσαι εδώ»:   Ένα από τα μεγαλύτερα παιδιά κάνει τον λύκο, που πάει και κρύβεται πίσω από ένα θάμνο ή ένα δέντρο. Τα άλλα παιδιά, με επικεφαλής ένα απ' τα μεγαλύτερα, που θα είναι η «μάνα», πιάνονται στη σειρά, το ένα πίσω απ' το άλλα και πλησιάζουν το κρησφύγετο του λύκου, απαγγέλλοντας ρυθμικά:
«Πήγε ο λύκος στο βουνό,
μες στο δάσος το πυκνό.
Τριγυρνώ και τραγουδώ:
Λύκε, λύκε είσαι δω;»
Ο λύκος απαντάει: -Εδώ είμαι!
Τα παιδιά ρωτούν: -Και τι κάνεις;
Ο λύκος: -Βάζω το πουκάμισό μου! Ή
Τώρα σηκώνομαι απ' το κρεβάτι μου!

Τα παιδιά απομακρύνονται, κάνουν ένα νέο γύρο, πάντα πιασμένα το ένα πίσω απ' το άλλο και σταματούν πάλι έξω απ' το κρησφύγετο του λύκου, λέγοντας το ίδιο τραγουδάκι. Ο λύκος εξακολουθεί να ντύνεται και τους απαντάει πάντα: «Βάζω το παντελόνι μου» ή «φοράω τα παπούτσια μου» ή δίνει άλλες αστείες απαντήσεις, όπως: «Ξυρίζω τα μουστάκια μου», ανάλογα με την ηλικία του και με την ετοιμότητά του. Στο τέλος λέει: «Βάζω το καπέλο μου» ή «παίρνω το μπαστούνι μου και σας κυνηγώ» και τότε τα παιδιά σκορπίζονται φωνάζοντας:
«Λύκε, λύκε φτάσε με,
σαν μπορείς και πιάσε με!»
Ο Λύκος τρέχει από πίσω τους και τα κυνηγάει. Όποιο παιδί φτάσει, βγαίνει από το παιχνίδι. Αυτό γίνεται ώσπου να τα πιάσει όλα ή ώσπου να κουραστούν τα παιδιά.
                   
«Γύρω γύρω όλοι»:  Τα παιδάκια σχηματίζουν έναν κύκλο και βάζουν το πιο μικρό στη μέση. Ύστερα πιάνονται από τα χέρια και γυρίζουν τραγουδώντας:
Γύρω-γύρω όλοι
Στη μέση ο Μανόλης,
Χέρια, πόδια στη γραμμή
Όλοι κάθονται στη γη!
-Κάθισε, Μανολάκη!
Με το: «όλοι κάθονται στη γη!», όλα τα παιδάκια κάθονται χάμω και τεντώνουν τα πόδια τους προς το κέντρο. Το ίδιο πρέπει να κάνει και ο «Μανόλης».

Η μικρή Ελένη:  Τα κοριτσάκια σχηματίζουν έναν κύκλο, που κοιτάζει προς τα μέσα. Στο κέντρο κάθεται ένα κοριτσάκι, που κάνει τάχα ότι κλαίει. Τα άλλα γυρίζουν γύρω-γύρω και τραγουδούν:
Η μικρή Ελένη
κάθεται και κλαίει
γιατί δεν την παίζουν οι φιλενάδες της.
Σήκω απάνω, πλύνε τα μάτια,
Κοίταξε τον ήλιο κι αποχαιρέτησε!
Το κοριτσάκι, τότε, που κάνει την Ελένη, πλένει δήθεν τα μάτια της και κοιτάζει τον ήλιο κι ύστερα σηκώνεται ξαφνικά και πιάνει μια απ' τις άλλες, που γίνεται εκείνη Ελένη με τη σειρά της.

Τσελίκι:   Είναι ένα παραδοσιακό παιχνίδι, το οποίο παιχνίδι αποτελείται από δυο ξύλα το ένα λίγο πιο μικρό από το άλλο. Το παιχνίδι αρχίζει βάζοντας το μικρό ξύλο στο έδαφος και χτυπώντας το με το μεγάλο ξύλο για να σηκωθεί  στον αέρα. Μετά προσπαθούν να το κρατάνε στον αέρα και το χτυπούν για να φτάσει πιο μακριά πολλαπλασιάζοντας τις φορές του χτυπήματος στον αέρα με την απόσταση του ριξίματος του ξύλου.

Τα αυγά: Για αυτό το παιχνίδι δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο όνομα οπότε το ονομάσαμε τα αυγά. Όταν το Πάσχα τελείωνε τα παιδιά έπαιρναν όλα τα αυγά που δεν είχαν φαγωθεί και έπαιζαν με αυτά. Έστηναν ένα κεραμίδι πάνω σε μία πέτρα και από αυτό πετούσαν τα αυγά. Όποιο παιδί χτυπούσε το αυγό που είχε ρίξει ο προηγούμενος το έπαιρνε για δικό του.

                   ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ                                
ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΠΟΛΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ: ΛΗΜΜΑ  Η διασκέδαση της νεολαίας στα χωριά τα παλιότερα χρόνια. Από το βιβλίο του Ελευθερίου Αθ. Μπλέτσου: ΣΤΕΡΝΑ . οικισμός του Δήµου Νεάπολης-Βοΐου Κοζάνης.
http://lyk-neapol.koz.sch.gr/
ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ: ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΛΗ

Εργασία στην Τοπική Ιστορία των μαθητών: Γάτα Δημήτρη, Καλαϊτζή Παναγιώτη, Καραμανίδη Βασίλη, Λαζαρίδη Νίκου.



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.